İslamiyet öncesi Türk edebiyatı, Türklerin İslamiyet'i kabul etmeden önceki dönemde ortaya koydukları sözlü ve yazılı ürünleri kapsar. Bu dönem edebiyatı, göçebe yaşam tarzı, doğa ile iç içelik, savaşçılık ve şamanizm gibi unsurlardan derinden etkilenmiştir. Temel özellikleri şunlardır:
Sözlü Edebiyat Geleneği: Bu dönemde edebiyatın büyük bir kısmı sözlü olarak aktarılmıştır. Şiirler, destanlar, efsaneler ve atasözleri nesilden nesile aktarılmıştır.
Anonimlik: Eserlerin çoğu anonimdir, yani kimin tarafından yazıldığı bilinmemektedir. Bu, sözlü geleneğin bir sonucudur.
Şiirde Hece Ölçüsü: Şiirler genellikle hece ölçüsüyle yazılmıştır. Dize sayısı ve durak yerleri de önemlidir.
Yarım Kafiye ve Redif: Şiirlerde genellikle yarım kafiye ve redif kullanılmıştır.
Lirik ve Epik Temalar: Şiirlerde genellikle aşk, doğa, kahramanlık ve ölüm gibi temalar işlenmiştir.
Destanlar: Bu dönemin en önemli ürünlerinden biri destanlardır. Yaratılış, türeyiş ve göç gibi önemli olaylar destanlarda anlatılmıştır.
Önemli Konular ve Terimler:
Koşuk: Aşk, doğa ve kahramanlık temalarını işleyen şiirlerdir. (https://www.nedemek.page/kavramlar/koşuk)
Sagu: Ölen bir kişinin ardından duyulan üzüntüyü dile getiren ağıtlardır. (https://www.nedemek.page/kavramlar/sagu)
Sav: Atasözü niteliğinde olan, öğüt verici nitelikteki kısa ve özlü sözlerdir. (https://www.nedemek.page/kavramlar/sav)
Destan: Bir milletin kahramanlıklarını, savaşlarını, göçlerini ve önemli olaylarını anlatan uzun manzum eserlerdir. (https://www.nedemek.page/kavramlar/destan)
Şamanizm: Bu dönemde Türklerin yaygın olarak benimsediği inanç sistemidir. Doğayla iç içe olan ve ruhlara inanmayı temel alan bir dindir. (https://www.nedemek.page/kavramlar/şamanizm)
Yuğ Töreni: Ölen bir kişinin ardından yapılan cenaze törenidir. Sagular bu törenlerde söylenirdi. (https://www.nedemek.page/kavramlar/yuğ%20töreni)
Kam/Şaman/Ozan/Baksı: Toplumda dini ve büyüsel ritüelleri yöneten, aynı zamanda şair ve müzisyen olan kişilerdir. (https://www.nedemek.page/kavramlar/kam%2FOzan)
Bu dönem edebiyatı, Türk dilinin ve edebiyatının temelini oluşturur. Daha sonraki dönemlerde gelişen Türk edebiyatı için önemli bir kaynaktır.